Кыргызстанда өткөрүлгөн сурамжылоолор кымбатчылык - элди түйшөлткөн башкы маселе экенин аныктады. Ошентсе да IRI элдин 85% келечекке оптимизм менен карайт деген бүтүмгө келди.
32 жаштагы бул жаш дарыгер жакында эле мамлекеттик ооруканадагы ишин жыйыштырып, жумуштан кетүүгө арызын жазып берди. Бюджеттик маянага Бишкекте тиричилик кылуу кыйла оорлогондой.
"Чынында Бишкекте жашаш соңку кезде оорлошуп калды. Буга себеп- азык-түлүк кымбаттады, жеке жашоого керектүү каражаттардын да баасы өстү, алган айлык-маянабыз жетпей калып жатат. Мамлекеттик ооруканада иштеп жүргөндө айлыгым 15 миң сом болчу. Бул менин тажрыйбам үчүн деп кошумча төлөнгөнүн кошкондогу сумма. Бул акча баламды бала бакчага бергенге анан үйгө тамак-аш алганга жетчү. Келинчегим да иштегендиктен, кыйынчылык болсо да орто сезилчү. Азыркы кымбатчылыкта бизге дагы бир иш таап иштегенге туура келип калды”, - дейт Бишкектин тургуну Эрмек Исмаилов.
Кыргызстанда орточо эмгек акы азыркы учурда 24 миң 595 сом. Бирок бул каражат менен борбор калаада чакан үй-бүлөнү да багуу кыйын болуп баратат. Эгер батирге төлөп жашагандар болсо абал андан бетер оор экени айтпаса да түшүнүктүү.
2020-жылы дүйнөнү каптаган коронавирус пандемиясы, быйыл жазда башталган орус-украин согушунун Кыргызстандын да экономикасына зыяны тийүүдө.
Жыл башынан бери өлкөдө расмий маалыматтар боюнча азык-түлүктүн баасы кеминде он пайызга өстү. Негизинен баа кумшекер, жашылча-жемиш, унга көтөрүлүп жатат.
Нурзада Бишкектеги Ак-Эмир базарында жашылча-жемиш сатып иш кылат. Ал эмнеге кымбат деп нааразы болгон кардарлар күн сайын көбөйүп жатканын Би-Би-Сиге айтып берди:
"Баалар кымбат, аларды биз кымбаттатып жаткан жерибиз жок. Кыргызстанга көп азыктар сырттан ташылат. Ошон үчүн да кымбат. Мына бананды эле алалычы, былтыр биз килограммын 120-130дан сатсак, быйыл анын баасы 180-190 болуп жатат. Баары жок кымбаттады, биз үстүнө бир аз эле кошпосок, негизи эле баары кымбат келип жатат”.
Улуттук статистика комитети азыркы жашоо минимум Кыргызстанда айына 7 миң 300 сомдун тегерегин түздү деп жатат. Анын ичинде азык-түлүк корзинасынын бир айлык наркы 5 миң 738 сомго чыгууда. Аталган мекемеге алдын ала кайрылганбызга карабай, баалардын көрсөткүчү боюнча кенен корутунду бере турган адиси иш сапарда экенин айтып, бир топ убара-чиркөөдөн кийин чакан маалыматы бөлүштү.
Азыркы кымбатчылык шартында бул канчалык реалдуу?
"Жума сайын бир эле супермаркетке барып, тандап алган негизги тамак-ашка болгон бааны байкоого алып турабыз. Биздин анализ 2021-жылга карата азык-түлүккө кеткен акча эки эсеге, акча менен алганда 2 миң 300 сомго кымбаттаганын көрсөтүп жатат. Былтыркыга салыштымарлуу быйыл бадыраң, капуста, алмурут жана сабиз эле арзан. Калган азык-түлүктүн баасы акырындык менен бирок күн сайын өсүп жатат”.
Монополияга каршы иш алып барган мамлекеттик органдар баалардын өсүшүнө контрабанда, импортерлордун ашкере аракеттери да себеп болушу мүмкүн дешет.